Μια απάντηση στην ανακοίνωση του ΠΑΣΟΚ για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση- Κοινή δήλωση των Βένου Μαυρέα, Στέλιου Στυλιανίδη και Γιώργου Κωνσταντινόπουλου.
Λάβαμε και δημοσιεύουμε μια πολύ ενδιαφέρουσα επιστολή από τρεις σημαντικούς καθηγητές του χώρου, τον Βένο Μαυρέα, τον Στέλιο Στυλιανίδη και τον Γιώργο Κωνσταντακόπουλο για τις θέσεις του ΠΑΣΟΚ που παρουσίασε η βουλευτής Ράνια Θρασκιά για την ψυχική υγεία. Την αναδημοσιεύουμε:
Με αφορμή την 9η Σεπτεμβρίου, ημέρα πρόληψης της αυτοκτονίας, ο τομέας ψυχικής υγείας του ΠΑΣΟΚ, μαζί με την υπεύθυνη του τομέα βουλευτή Ράνια Θρασκιά, εξέδωσε ανακοίνωση για τα προβλήματα ψυχικής υγείας με επικέντρωση στις αδυναμίες και ελλείψεις του συστήματος ψυχικής υγείας της χώρας, ελλείψεις που δοκιμάζουν τις αντοχές του συστήματος και ταλανίζουν τους ασθενείς και τις οικογένειές τους εδώ και δεκαετίες και που έχουν επισημανθεί από πολλούς, μεταξύ των οποίων και οι γράφοντες.
Το πρόβλημα με τη συγκεκριμένη ανακοίνωση αφορά τόσο στην ισοπεδωτική κριτική των πάντων, με προφανή στόχο την απεικόνιση ενός τοπίου «καταστροφής», όσο και στις προτάσεις τους για έναν νέο «Οδικό χάρτη για ένα δημόσιο, καθολικό Εθνικό Σύστημα Ψυχικής Υγείας». Οι προτάσεις αυτές διαπνέονται από ένα άκριτο πνεύμα αναχρονιστικού «κρατισμού», που μας πάει περισσότερο από 40 χρόνια πίσω, αγνοώντας τις σύγχρονες εξελίξεις, καινοτομίες και πιλοτικές δράσεις, διεθνώς και σε εθνικό επίπεδο, στον τομέα της παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας στο ενδιάμεσο διάστημα.
Θα προσπαθήσουμε να επισημάνουμε τις κύριες αδυναμίες και αντινομίες της ανακοίνωσης του ΠΑΣΟΚ παρακάτω, όπως και να συζητήσουμε τους κινδύνους που κρύβουν οι προτάσεις αυτές για το σύστημα υπηρεσιών ψυχικής υγείας και τους ασθενείς.
ΑΣΥΛΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ
Με αφορμή το πάγιο αίτημα για πλήρωση των κενών οργανικών θέσεων στα εναπομείναντα ψυχιατρικά νοσοκομεία (ΨΝΑ, Δρομοκαΐτειο, ΨΝΘ) και στα ψυχιατρικά τμήματα των γενικών νοσοκομείων, συσκοτίζεται η θέση του ΠΑΣΟΚ για τον αποϊδρυματισμό, την κατάργηση των ψυχιατρικών νοσοκομείων και τον μετασχηματισμό τους σε σύγχρονο κοινοτικό δίκτυο υπηρεσιών ψυχικής υγείας με αντίστοιχη μεταφορά πόρων από «μέσα» προς τα «έξω».
Η όποια ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, η οποία είναι μια διαρκής και ανανεούμενη διαδικασία, στη βάση νέας επιστημονικής τεκμηρίωσης, έχει ως βασικό κορμό τον μετασχηματισμό των ασυλικών ιδρυμάτων σε σύγχρονες δομές ψυχιατρικής φροντίδας, με σεβασμό στα δικαιώματα των ασθενών και των οικογενειών τους και όχι την αναπαραγωγή ενός ιδρυματικού - ασυλικού μοντέλου, το οποίο, μοιραία, αναπαράγει τη χρονιοποίηση των ασθενών, την εξουθένωση των επαγγελματιών και την αλλοτρίωση κάθε έννοιας εξατομικευμένης φροντίδας και ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης.
Εξάλλου, προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων Λέρος 1 Λέρος 2 ΨΥΧΑΡΓΩΣ Α & Β, και συμβατική υποχρέωση της χώρας μας, ήταν να ολοκληρώσει την κατάργηση και τον μετασχηματισμό όλων των ψυχιατρικών νοσοκομείων, με μεταφορά κλινών και πόρων στα ψυχιατρικά τμήματα των γενικών νοσοκομείων ή με ίδρυση νέων στην περιφέρεια, και με ενίσχυση του κοινοτικού δικτύου υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Με άλλα λόγια, ο αποκλεισμός της αναποτελεσματικής και δαπανηρής παράλληλης λειτουργίας του ασυλικού και του κοινοτικού συστήματος.
Μόνο με αυτή τη στρατηγική και μεθοδολογία (τεκμηριωμένα από την Πράσινη Βίβλο της ΕΕ και τον ΠΟΥ) μπορεί να περιοριστεί δραστικά η κερδοσκοπία και το ανεξέλεγκτο της λειτουργίας των ιδιωτικών ψυχιατρικών κλινικών, οι οποίες, χωρίς κανένα πλαίσιο αξιολόγησης και παρακολούθησης, εκμεταλλεύονται τα ελλείμματα, τον κατακερματισμό, και την ασυνέχεια της ψυχιατρικής φροντίδας στο υπάρχον σύστημα.
ΑΚΟΥΣΙΕΣ ΝΟΣΗΛΕΙΕΣ
Η ΕΠΑΨΥ, από το 2011, σε συνεργασία με τρία πανεπιστήμια, έχει τεκμηριώσει επιστημονικά το υψηλότατο ποσοστό των αναγκαστικών νοσηλειών στη χώρα μας, τους παράγοντες που επηρεάζουν αυτή τη συστημική δυσλειτουργία, όσο και εναλλακτικές προτάσεις για την αντιμετώπιση της.
Το πρόβλημα προφανώς δεν λύνεται μόνο με τη δημιουργία «ψυχιατρικού ΕΚΑΒ». Πρέπει να αξιολογηθούν με πιλοτική εφαρμογή σε έναν τομέα ευθύνης ολοκληρωμένοι και αποτελεσματικοί τρόποι μείωσης των ακούσιων νοσηλειών και των παραβιάσεων συνταγματικών δικαιωμάτων που συνεπάγονται, και να εφαρμοστούν σε δεύτερο χρόνο ένα σύνολο αλλαγών σε όλο το σύστημα ψυχικής υγείας της χώρας.
ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΚΟ
Μας έκανε εντύπωση η προσπάθεια να υποβαθμιστεί, ή ακόμη και να δαιμονοποιηθεί, συλλήβδην, ο ρόλος των δραστηριοποιούμενων στον χώρο της ψυχικής υγείας ΜΚΟ και ΑΜΚΕ, ως «εργολάβων» και «κυνηγών projects», υπονοώντας πως πίσω από όλες αυτές κρύβονται συμφέροντα ατόμων ή ομάδων με στόχο τη λεηλασία των πόρων που διατίθενται από το κράτος και την ΕΕ για την ψυχική υγεία. Το ΠΑΣΟΚ δεν ζητά επιστημονική αξιολόγηση και λογοδοσία προκειμένου να υπάρξει διαφάνεια και έλεγχος της ποιότητας της παρεχόμενης φροντίδας, όπως έχει ζητήσει, θεσμικά, η ΕΠΑΨΥ, προκειμένου να καταπολεμηθεί ο πελατειασμός και η κομματικοποίηση, που όντως ταλαιπωρούν τον χώρο της ψυχικής υγείας όπως και ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Αλλά καταγγέλλει οριζόντια τη χρηματοδότηση ΜΚΟ που συνδέονται με την κοινωνία των πολιτών, πρακτική η οποία έχει υιοθετηθεί εδώ και δεκαετίες από τα προηγμένα κράτη της ΕΕ και στηρίζεται από τον ΠΟΥ.
Θέλουν να αγνοούν δύο βασικές αλήθειες: Πρώτον, ότι οι πρώτες, ιστορικές, ΜΚΟ δημιουργήθηκαν στο τέλος της δεκαετίας του '80 επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ από προοδευτικούς επαγγελματίες της ψυχικής υγείας, ενώ ο ρόλος τους αναγνωρίστηκε και θεσμοθετήθηκε με τον νόμο 2716/99, πάλι επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ.
Δεύτερον και σημαντικότερο, ότι αυτές ανέπτυξαν και έθεσαν σε ισχύ κοινοτικές δράσεις πρωτοποριακές για τον ελληνικό χώρο, που το δημόσιο σύστημα ψυχικής υγείας ποτέ δεν υποστήριξε. Έτσι, απέναντι σε ένα υπολειτουργούν δημόσιο σύστημα στην κοινότητα (είναι γνωστή η αποτυχία των περισσοτέρων Κοινοτικών Κέντρων Ψυχικής Υγείας να υλοποιήσουν δράσεις στην κοινότητα, έχοντας μετατραπεί σε απλά εξωτερικά ιατρεία), οι ΜΚΟ ανέπτυξαν πλήθος δράσεων στην κοινότητα, όπως Κέντρα Ημέρας, στεγαστικές δομές για τους χρόνιους ασθενείς, κινητές μονάδες, εξειδικευμένες μονάδες για την ψύχωση, την άνοια και τις διαταραχές πρόσληψης τροφής, κ.λπ. Είναι δε ειρωνικό ότι στο δημόσιο σύστημα ψυχικής υγείας που προτείνουν, περιλαμβάνουν δράσεις που έχουν ήδη εισαχθεί στη χώρα από τις ΜΚΟ (π.χ. δράσεις ACT και FACT).
ΕΛΛΕΙΨΗ ΟΡΑΜΑΤΟΣ
Ο «Οδικός χάρτης για ένα δημόσιο, καθολικό ΕΣΥΨΥ» που προτείνεται, απλώς απαριθμεί 9 δράσεις απαραίτητες για ένα νέο σύστημα ψυχικής υγείας. Ζητούν αύξηση δαπανών και μόνιμες προσλήψεις (ποιος θα διαφωνήσει με αυτό;) χωρίς νέες ιδέες για την αποτελεσματικότητα του συστήματος υπέρ των ωφελούμενων. Ποιες, άραγε, είναι οι καινοτόμες προτάσεις του ΠΑΣΟΚ για να απαντήσουμε στις αυξανόμενες ανάγκες ψυχικής υγείας του γενικού πληθυσμού; Ποιες είναι οι απαντήσεις του απέναντι στις λεγόμενες αναδυόμενες παθολογίες που αφορούν κυρίως παιδά, εφήβους και νέους, και συνδέονται με τα social media, την κλιματική αλλαγή και τον τρόπο ζωής;
Η αύξηση των κρατικών δαπανών, την οποία απερίφραστα υποστηρίζουμε, οφείλει να υπόκειται σε λογοδοσία, που φυσικά δεν πρέπει να περιορίζεται σε λογιστικούς ελέγχους, αλλά στον έλεγχο της αποδοτικότητας, της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Δηλαδή στην αξιολόγηση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας που μέχρι σήμερα δεν έχουμε δει στη χώρα μας. Για όλα αυτά, ο τομέας ψυχικής υγείας του ΠΑΣΟΚ δεν λέει τίποτα. Η λογοδοσία σημαίνει κοινωνική και ατομική ευθύνη των επαγγελματιών ψυχικής υγείας, αλλά και θέσπιση κανόνων και κριτηρίων για την αποτελεσματικότητα και ποιότητα των υπηρεσιών. Ο κίνδυνος που φαίνεται, αν οι προτάσεις αυτές υλοποιούνταν, θα δημιουργούσαν έναν νέο «λευκό ελέφαντα» που θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να ελεγχθεί και θα κατανάλωνε πόρους με μικρή αποδοτικότητα.
Αξιολόγηση της αποδοτικότητας, της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας είναι επίσης ζητούμενο στον τομέα των εξαρτήσεων, παράλληλα με τον προσανατολισμό στην επανένταξη, τον πλουραλισμό σε θεραπευτικές μεθόδους και προγράμματα και την ενίσχυση της πρόσβασης των χρηστών σε υπηρεσίες απεξάρτησης.
Όσον αφορά στην τομεοποίηση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Έχουμε ήδη κάνει κριτική στο τελευταίο νομοσχέδιο που, σωστά, μεταφέρει αρμοδιότητες στην περιφέρεια, αλλά, λανθασμένα, καταργεί τους υπάρχοντες τομείς ψυχικής υγείας. Θα περιμέναμε από τον τομέα ψυχικής υγείας του ΠΑΣΟΚ να επικεντρωθεί σε αυτό. Απλώς ζητάει ένα δημόσιο, καθολικό (sic!), αποκεντρωμένο και τομεοποιημένο σύστημα, χωρίς να αναφέρεται στους λόγους της αποτυχίας του προηγούμενου συστήματος και στους τρόπους με τους οποίους θα βελτιώνονταν η τομεοποίηση ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει ως ενδιάμεσος κρίκος μεταξύ των περιφερειακών διοικήσεων και των μονάδων ψυχικής υγείας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Τέτοιου τύπου πομπώδεις ανακοινώσεις ενός κόμματος που έχει προβάλει στο παρελθόν την ψυχιατρική μεταρρύθμιση και έχει με τις κυβερνήσεις του βάλει τα θεμέλιά της στη χώρα μας, δείχνουν άγνοια, σοβαρό έλλειμμα τεχνογνωσίας και κυρίως αναπαραγωγή μιας λαϊκιστικής συνθηματολογίας με αναχρονιστικά χαρακτηριστικά, που δεν προάγει με κανέναν τρόπο την άρση των παθογενειών στον δημόσιο χώρο της ψυχικής υγείας.
Πρόκειται για ένα μοντέλο αντιπολίτευσης το οποίο δεν ανταποκρίνεται στις επιτακτικές και διαρκώς μεταβαλλόμενες κοινωνικές ανάγκες.
Βένος Μαυρέας, ομότιμος καθηγητής ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, πρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου ΕΠΑΨΥ
Στέλιος Στυλιανίδης, ομότιμος καθηγητής κοινωνικής ψυχιατρικής Παντείου, ιδρυτής και επ. Πρόεδρος ΕΠΑΨΥ
Γιώργος Κωνσταντακόπουλος, ψυχίατρος - ερευνητής, MD, PhD Διευθυντής Επιστημονικού Συμβουλίου ΕΠΑΨΥ
from Όλες Οι Ειδήσεις - Dnews https://ift.tt/gXjKd3e
via IFTTT