(Απάντηση: μια επιτροπή με 14 άνδρες, μια γυναίκα και κανέναν εκπρόσωπο των κοινωνικών επιστημών)
Ο φίλος μου ο Νίκος είναι αρχαιολόγος. Το 2024 είχε κάνει αίτηση στο πρόγραμμα του υπουργείου Παιδείας με τον -κατά τη γνώμη μου αστείο τίτλο- Trust your stars για τη χρηματοδότηση ενός ερευνητικού προγράμματος. Όσοι και όσες ασχολούμαστε με τέτοια πράγματα ξέρουμε περίπου τη διαδικασία. Βγαίνει μια πρόσκληση, η είδηση διαδίδεται ανάμεσα στη λαοθάλασσα του κόσμου της επισφάλειας, δουλεύεις την αίτηση, αγχώνεσαι στο τέλος, πατάς το κουμπί υποβολής και μετά περιμένεις -συνήθως πολύ- μέχρι να βγουν τα αποτελέσματα σε βαθμό που ξεχνάς ότι έκανες αίτηση. Έτσι έγινε και αυτή τη φορά.
Όταν βρεθήκαμε πριν μερικές εβδομάδες μου είπε κατάπληκτος «ρε συ, βγήκε εκείνο το Trust your stars». «Και;» ρώτησα εγώ. «Πήρα 58 στα 100». Κοιταχτήκαμε και βάλαμε τα γέλια. Η απόρριψη και η αποτυχία δεν μας είναι καθόλου ξένες. Αλλά 58 στα 100; Στα ερευνητικά προγράμματα μετά από ένα σημείο περίπου ξέρεις ποιος είσαι. Έχεις καταθέσει αιτήσεις, έχεις διαχειριστεί χρήματα, ξέρεις πότε έχεις δουλέψει σοβαρά, έχεις μάθει τους κανόνες -ενός συχνά παράλογου- παιχνιδιού, κάπου αντιλαμβάνεσαι ότι δεν είναι λογικό μια πρόταση να αξιολογείται με 58 στα 100 εκτός αν είσαι -όπως μας έλεγαν στην έκθεση- «εκτός θέματος». Και σας διαβεβαιώ ότι ο Νίκος δεν ήταν. Τον ρώτησα τι έγραφε η αξιολόγηση της πρότασής του. Μου είπε «δεν καταλαβαίνω τίποτα, κάτι γενικότητες».
Το ξεχάσαμε. Μέχρι προχτές που το "Κυριακάτικο Βήμα" είχε ως πρώτο θέμα «300 εκατομμύρια ευρώ θυσία στο πελατειακό κράτος: στη δικαιοσύνη προσφεύγουν 50 κορυφαίοι ερευνητές». Προφανώς δεν ήταν μόνο ο Νίκος που δεν κατάλαβε τι έγινε.
Το Trust your stars με το εντυπωσιακό του όνομα αποδείχθηκε μια ακόμα μπαρούφα. Το πρόγραμμα είχε δομικά προβλήματα από την αρχή: απέκλειε τα ερευνητικά κέντρα (και μετά μιλάμε για ενιαίο χώρο έρευνας και άλλα τέτοια ηχηρά), δεν εντάχθηκε λόγω καθυστερήσεων στο Ταμείο Ανάκαμψης, παρέκαμψε το ΕΛΙΔΕΚ (και άρα δεν αξιοποίησε έναν μηχανισμό προκήρυξης και αξιολόγησης με εμπειρία και δομές) και προκηρύχθηκε εντέλει από το υπουργείο Παιδείας.
Θέλω να σταθώ όμως στη διαδικασία αξιολόγησης. Το Υπουργείο όρισε μια δωδεκαμελή επιτροπή που εξέτασε περίπου 1000 αιτήσεις σε δύο μήνες. Σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες οι 12 αυτοί άνθρωποι αξιολόγησαν μόνοι τους (!) τις προτάσεις και δεν υπήρχε ένα δίκτυο κριτών με την Επιτροπή σε συντονιστικό και αποφασιστικό ρόλο. Αυτό παραβιάζει τις εμπεδωμένες ευρωπαϊκές πρακτικές. Και το αποτέλεσμα φάνηκε: ερευνητές καταγγέλλουν ότι οι αξιολογήσεις είναι copy-paste, έχει γίνει εκτεταμένη χρήση του ChatGPT και οι βαθμολογήσεις είναι τελείως ανορθολογικές. Ή σε πιο απλά λόγια, σύμφωνα με τον Γιώργο Κόλλια, τακτικό μέλος της Ακαδημίας και καθηγητή Πειραματικής Φυσιολογίας στην Ιατρική του ΕΚΠΑ, «το παράδειγμα του ΟΠΕΚΕΠΕ στη χρηματοδότηση της επιστημονικής έρευνας είναι σκανδαλώδες, γελοίο και εξευτελιστικό για την επιστημονική κοινότητα».
Αναζήτησα την Επιτροπή Αξιολόγησης. Και ομολογώ ότι έχω εντυπωσιαστεί σε τέτοιο βαθμό που ακόμα και τώρα έχω την αμφιβολία ότι μπορεί να έχω κάνει λάθος.
Καταρχήν, μου φαίνεται εξοργιστικό ότι η υπουργός Παιδείας υπέγραψε το 2025 μια απόφαση για τη συγκρότηση Επιτροπής Αξιολόγησης που περιλαμβάνει 14 καθηγητές/ερευνητές και 1 (μία) καθηγήτρια/ερευνήτρια. Δεν έχω να προσθέσω εδώ κάτι.
Στη συνέχεια, κοίταξα τα βιογραφικά των μελών της επιτροπής. Ομαδοποιώ αναγκαστικά τα επιστημονικά τους πεδία: γεωπονικές επιστήμες (3), οικονομικές (3), χημικές (2), φαρμακευτική (2), δημόσια υγεία (1), μηχανολογία (1), γεωλογία (1), βιολογία (1), διδακτική της φυσικής (1).
Δεν αμφιβάλλω ότι είναι εξαιρετικοί στα πεδία τους. Υπάρχει όμως μια λεπτομέρεια: το Trust your stars δεν εξαγγέλθηκε ως ένα πρόγραμμα για συγκεκριμένα επιστημονικά πεδία και ερευνητικά ενδιαφέροντα. Οι στόχοι του -σύμφωνα με την πρόσκληση- ήταν η «αξιοποίηση του υφιστάμενου επιστημονικού δυναμικού και η διαμόρφωση νέων προοπτικών στην επιστημονική και επαγγελματική πορεία αυτού» και η «υλοποίηση ερευνητικών έργων με υψηλό αντίκτυπο στην οικονομία και την κοινωνία». Οι όροι της προκήρυξης είναι τόσο αόριστοι που αυτονόητα στο πρόγραμμα υποβλήθηκαν εκατοντάδες προτάσεις.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι τις προτάσεις των ιστορικών, των αρχαιολόγων, των ανθρωπολόγων, των κοινωνιολόγων, των ψυχολόγων, των φιλολόγων -τις προτάσεις των κοινωνικών επιστημών για να συνεννοηθούμε- τις αξιολόγησε μια επιτροπή γεωπόνων, οικονομολόγων, χημικών κοκ. Αυτό είναι πέραν των ορίων της λογικής. Αν το υπουργείο Παιδείας θεωρεί ότι οι ψηφιακές ανθρωπιστικές επιστήμες για παράδειγμα δεν έχουν δυνάμει αντίκτυπο στην οικονομία και στην κοινωνία μπορεί απλά να το πει και να ορίσει ανάλογα τα επιστημονικά πεδία για το πρόγραμμα. Αλλιώς, απλά μας δουλεύει.
Σε κάθε περίπτωση όμως, το υπουργείο Παιδείας οφείλει μια απάντηση και σε αυτό: με ποιες επιστημονικές διαδικασίες κρίθηκαν και αξιολογήθηκαν προτάσεις ανθρώπων -που έχασαν χρόνο αντί να κοιτάνε τα αστέρια στον ουρανό- από μια επιτροπή στην οποία δεν υπήρχε ούτε ένα μέλος που να μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι έχει εποπτεία της πρότασης του φίλου μου του Νίκου και άλλων πολλών με ανάλογη διαδρομή και ερευνητικά ενδιαφέροντα. Κάπου έχει και το δούλεμα το όριό του.
(Ο Κωστής Καρπόζηλος είναι ιστορικός- Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από ανάρτηση στο Facebook)
from Όλες Οι Ειδήσεις - Dnews https://ift.tt/qBfe5UN
via IFTTT